ریشهی لغوی کلمهی منبت کاری :
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ریشهی کلمهی منبت چیست!
منبت، به معنای محل رویش نبات و گیاه است. طرحهای اولیه هنر منبت کاری ، بیشتر نقوش گل و برگ و گیاهان بودند و به همین دلیل، هنر دوستان ایران زمین، نام منبت را به معنای محل رویش گل یا گیاه، بر روی این هنر ارزشمند و نفیس نهادند.
در لغتنامهی دهخدا، از کلمهی منبت به معنای رویانده شده تعبیر میشود که به همان تعریف بالا اشاره دارد.
تاریخ شروع هنر منبت کاری در ایران :
به طور یقین نمیتوان تاریخچهی منبت کاری در ایران را تخمین زد اما به نظر میرسد، هنر منبت کاری در ایران البته به شکلی که امروزه میشناسیم ، قدمتی بیش از هزار و پانصد سال داشته باشد. اگر چه برخی از شواهد و قرائن وجود نقش و نگارهای منبت کاری شده را حتی در زمان هخامنشیان نشان میدهد. اما بیشتر کارشناسان و تاریخشناسان مدعی هستند که تاریخچهی این هنر، بازهی زمانی دورهی ساسانیان و پیش از اسلام بر میگردد.
آنچه که به یقین گفته میشود، آن است که منبت کاری به شکل شناخته شدهی امروزی، در ایران قدمتی دیرین و باستانی، بیش از هزار و پانصد سال دارد که نشان از هنر و ذوق مردمان ایران زمین در اعصار و قرنهای گذشته است.
قدیمیترین اثر منبت کاری شده در ایران :
درب چوبی مسجد جامع عتیق شیراز ، که مربوط به قرن سوم هجری است، مهمترین و شناخته شدهترین اثر به جا مانده از ۱۲۰۰ سال پیش است که زیر سازی آن از چوب تبریزی است و بر روی آن، چوب گردو کار شده است و یک اثر هنری نفیس و ارزشمند محسوب میشود.
منبت کاری چگونه شکل گرفته است؟
منبت کاری ، یک هنر است و بر گرفته از ذوق و هنر مردمانی است که فردوسی بزرگ در وصف آنها گفته است:هنر نزد ایرانیان است و بس !
به راستی، چه کسی جز مردم با ذوق و هنر دوست ایران زمین میتوانند از قطعات چوبی بی جان، نقوش جاندار و برجسته بسازند که برخی از آنها قریب به چند صد سال، پا بر جا و استوار است و هنوز هم از زیبایی آن چیزی کاسته نشده است! نیاکان با ذوق و هنر ما بودند که توانستند قطعات چوب را زنده کنند و هنر را به درون خانههای خود بیاورند.
از آنجا که چوب متریالی ارزان و در دسترس انسان بوده است، اجداد با ذوق و هنر ما، تصمیم گرفتند که به وسیلهی ابزارهای نوکتیز، نقش و طرحهای زیبایی را بر روی چوب پدید آورند و این گونه بود که هنر منبت کاری بر روی چوب ، شکل گرفته و به خانههای ایرانیان راه یافت.