هنر منبت کاری، با سابقه ای دیرینه در ایران، همواره زینت بخش خانه ها و نشانه ای از ظرافت و زیبایی بوده است. چوب، به عنوان رایج ترین زمینه منبت کاری، با انعطاف و در دسترس بودن، نقش مهمی در این هنر ایفا می کند. اما خلق این شاهکارهای چوبی، بدون ابزار مناسب، امری غیرممکن است. در این میان، مغار منبت کاری به عنوان یکی از کلیدی ترین ابزارها، نقشی اساسی در خلق نقش ها و طرح های ظریف بر روی چوب دارد. در این مقاله قصد داریم، بررسی کنیم انواع مغار برای منبت کاری کدامند؟
مغار منبت کاری چیست؟
مغار منبت کاری ابزاری تیز و برنده است که برای کنده کاری و تراشیدن چوب در هنر منبت کاری استفاده می‌شود. منبت کاری یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که در آن با استفاده از مغار و چکش، طرح‌ها و نقش‌های زیبایی روی چوب ایجاد می‌شود. مغارها در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام برای کار خاصی به کار می‌روند.
اجزای مغار منبت کاری
- تیغه: قسمت فلزی مغار که لبه برش آن وظیفه تراشیدن چوب را بر عهده دارد. جنس تیغه مغار از فولاد باکیفیت است تا در برابر ضربه و سایش مقاوم باشد.
- دسته: قسمت چوبی یا پلاستیکی مغار که برای در دست گرفتن و کنترل آن استفاده می‌شود. دسته مغار باید ارگونومیک باشد تا در استفاده طولانی مدت، دست کاربر خسته نشود.
- ساق: قسمت فلزی که تیغه و دسته را به هم متصل می‌کند.
معرفی انواع مغار منبت کاری
مغارها از مهم‌ترین ابزارهای منبت کاری هستند که تنوع زیادی در شکل و کاربرد دارند. انتخاب مغار مناسب، نقش کلیدی در ظرافت و کیفیت کار نهایی دارد. در ادامه به معرفی انواع مغار منبت کاری بر اساس شکل ظاهری می‌پردازیم:
مغار تخت
- این نوع مغار، ابتدایی‌ترین نوع مغار و رایج‌ترین نوع آن در منبت کاری است.
- لبه برش مغار تخت صاف و بدون انحنا است.
- مغارهای تخت در سایزهای مختلف با عرض تیغه‌های متفاوت تولید می‌شوند.
- از مغار تخت برای ایجاد خطوط صاف، صاف کردن سطوح و برداشتن ضایعات چوب استفاده می‌شود.
مغار نیم باز
- لبه برش این نوع مغار، انحنای کمی دارد.
- مغارهای نیم باز در سایزهای مختلف با عرض تیغه‌های متفاوت تولید می‌شوند.
- از مغار نیم باز برای ایجاد خطوط منحنی، گود کردن سطوح و ایجاد سایه روشن استفاده می‌شود.
مغار گلویی
- لبه برش این نوع مغار، انحنای زیادی دارد.
- مغارهای گلویی در سایزهای مختلف با عرض تیغه‌های متفاوت تولید می‌شوند.
- از مغار گلویی برای ایجاد خطوط منحنی عمیق، گود کردن سطوح به صورت عمیق و ایجاد جزئیات ظریف استفاده می‌شود.
مغار شفره
- لبه برش این نوع مغار به شکل V است.
- مغارهای شفره در دو سایز بزرگ و کوچک تولید می‌شوند.
- از مغار شفره برای ایجاد خطوط باریک، جدا کردن طرح از زمینه و ایجاد رگه‌های ظریف روی چوب استفاده می‌شود.
مغار خراطی
مغار خراطی ابزاری اساسی در هنر خراطی است که برای تراشیدن و شکل دادن به چوب روی دستگاه خراطی به کار می‌رود. این ابزار در تنوع بسیار زیادی تولید می‌شود و هر کدام برای انجام کار خاصی طراحی شده‌اند.
علاوه بر مغارهای تخت، نیم باز، گلویی و شفره، انواع دیگری از مغارها نیز وجود دارند که کاربردهای خاص خود را دارند.
- مغار کبریتی: این نوع مغار شبیه به مغار تخت است، اما لبه برش آن باریک‌تر است و برای ایجاد خطوط باریک و ظریف استفاده می‌شود.
- مغار قاشقی: لبه برش این نوع مغار به شکل قاشق است و برای گود کردن سطوح به صورت قوسی استفاده می‌شود.
- مغار مشتی: این نوع مغار برای کندن چوب به صورت حجمی و ایجاد طرح‌های برجسته استفاده می‌شود.
- مغار چاقویی: این نوع مغار برای برش چوب به صورت صاف و دقیق استفاده می‌شود.
سخن پایانی
انتخاب مغار مناسب، نقشی کلیدی در ظرافت و کیفیت کار منبت کاری دارد. با شناخت انواع مغارها و کاربردهای آنها، می‌توانید مغارهای مناسب برای کار خود را انتخاب کنید.